Kahramanmaraş, Adana, Gaziantep, Malatya, Osmaniye, Diyarbakır, Şanlıurfa, Adıyaman ve Hatay’da büyük yıkıma neden olan Kahramanmaraş depremi çok sayıda can ve mal kaybına neden oldu. Peki beyin sarsıntısı mağdurlarının maddi kayıpları için genel süreçte neler yapılmalıdır? Detaylar burada…
DEPREM MAĞDURLARININ MADDİ ZARARLARINA İLİŞKİN HUKUKİ SÜREÇ
1- YIKILAN BİNALAR İLE İLGİLİ DELİLLER NASIL TOPLANMALIDIR?
İlgililerin cezai ve usuli haklarını arayabilmeleri için delillerin toplanması ve korunması çok değerlidir. Deprem bölgelerindeki savcılar ve sigorta eksperleri de deprem mağduru olduğu için HSK acilen çevre illerden çok sayıda savcı ve bilirkişi örgütleyerek bölgeye görevlendirmelidir. Enkaz kaldırılmadan önce, kolon ve kirişlerden, kusurları yoksa, delilleri yok etmeden, mümkünse belirlenecek boyutun iki katı büyüklüğünde, beton ve demir numuneleri alınarak, bunların masumiyetlerinin ispatı sağlanmalıdır. Belediyelerin Yapı Kontrol Firmaları ve Müteahhitleri, Yapı Kontrol Firmaları ve Müteahhitler ile sonradan binaya müdahale eden kişiler ve bunların tekrar kusurları olması durumunda sorumluluklarını alabilmeleri. Yapılarla ilgili tanıkların ifadeleri alınmalıdır. İmar ve ruhsat belgeleri bir an önce belediyelerden alınmalı, mümkünse asılları korunmalıdır. Proje için ayrılık fotoğrafları çekilmeli ve görüntü ile kayıt altına alınmalıdır.
2- YIKILAN BİNALAR İLE İLGİLİ SORUMLULUKLAR HAKKINDA NASIL TEDBİRLER ALINMALIDIR?
Günümüz teknolojisi ile depremlerin can ve mal kayıplarına neden olmasını engellemek mümkündür. Öte yandan yetkili kişi ve mercilerin görev ve sorumluluklarını yerine getirmemesi meydana gelen sarsıntılar nedeniyle acı kayıplara neden olmaktadır. Örnek vermek gerekirse, ülkemizde benzeri görülmemiş bir deprem olduğunda Japonya’da bir bina yıkılmazken, Japonya’da meydana gelen şiddetin yönünden çok daha hafif olan depremlerde sayısız can kaybının olması kamu vicdanında bir yaradır. Ülkemiz. Sorumlular hakkında derhal yurt dışı seyahat yasağı getirilmeli ve mal varlığına tedbir getirilmelidir.
3- DEPREM MAĞDURLARI ZARARLARINI YÜKLENİCİDEN ALABİLİR Mİ?
Müteahhitin hukuki bir sorumluluğundan söz edilebilmesi için yapının mevzuata uygun olmayan şekilde yapılmış olması gerekmektedir. Malzemenin uygun standartları karşılamaması, yapının statiğinin gerçek anlamda hesaplanmaması, plan veya projesinin aşağıda gösterilen durum kurallarına uymaması için eksik veya hatalı bir süreç sonucunda inşa edilmelidir. Mevzuat. Kısacası binayı yapan müteahhidin bir kusurunun olması gerekir. Yüklenicinin kusuru %100 ise depremzede ödediği bedelin tamamını talep edebilecek.
4- DEPREM MAĞDURLARI TEDAVİLERİ EVLERİNDE ALABİLİR Mİ?
Deprem bölgelerindeki ‘yıkılmış’, ‘hemen yıkılmış’ ve ‘ağır hasarlı’ yapılara afetzedelerin eşyalarını tahliye etmek amacıyla girilip girilmemesine ilişkin kuralları içeren genelge AFAD Başkanlığı tarafından yayımlandı. Genelgeye göre, afet bölgelerinde ‘harap’ ve ‘acil yıkılması gereken binalar’ olduğu belirlenen binalara kısa süreliğine de olsa girmek yasak. Ağır hasarlı tüm binalara giriş izni ve mal alımı, görevlendirilen bilirkişi raporu doğrultusunda değerlendirilecek. Binaya 30 dakika gözetim altında girilebileceğine dair rapor alınması durumunda 30 dakika içinde sadece kıymetli eşya (pasaport, kıymetli evrak) alımına izin verilecektir. 2 saat süreyle binaya denetimli olarak girilebileceğinin bildirilmesi halinde, 2 saat içerisinde en fazla 4 kişi binaya girip eşyalarını alabilecek. Tahliye, kolluk kuvvetlerinin gözetiminde gerçekleştirilecek.
5- BETON SİGORTASI OLANLAR DEVLETTEN YARDIM ALABİLİR Mİ?
Hasar gören bina veya işyerinin sigortalanması halinde sigorta bedeli yapılacak yardımdan düşülmeyecektir. Buna göre beyin sarsıntısı mağduru bir vatandaş hem DASK ödemesi hem de devlet yardımı alabilecek. 6- DEPREM SİGORTASINDA SÜREÇ NASIL İŞLER? Öncelikle belirtmemiz gerekir ki, DASK poliçesi kapsamında binanın bir kısmının veya tamamının hasar görmesi önemli değildir. Her iki durumda da zarar karşılanır ve ödenir. 125’i arayın ve DASK numarası ile kayıt olun. DASK numarası yoksa TC Kimlik Numarası ile de kayıt yaptırabilirler. Daha sonra bilirkişi atanır ve hasar bedelleri belirlenerek ödeme süreci devam eder.
7- DEPREM MAĞDURLARINA VERİLEN 10.000 TL’LİK YARDIM KİMLERE, NASIL YAPILIR?
Afette yıkılan, acil durumda yıkılacak, ağır, orta ve hafif hasarlı olduğu tespit edilen konutlar için hane başına 10.000 TL destek ödemesi yapılacak. 10.000 TL’lik deprem yardımı için e-Devlet’e başvurma zorunluluğu yoktur. Ödemeler hane başına yapılır ve depremzedenin Ziraat Bankası hesabına yatırılır. Ziraat Bankası’nda hesabı olmayan depremzedelerin ödemeleri kimlik belgeleri ile yapılacak.
8- SALLAMA SONRASI 100.000 TL KİMLERE TESLİM EDİLECEK?
Depremde hayatını kaybedenlerin yakınlarına acil ihtiyaçları için 100 bin TL nakdi yardım yapılacak. Bu yardım AFAD aracılığıyla sağlanacak. Afetzedelere hak sahipliği başvurusu e-Devlet veya muhtarlıklar aracılığıyla yapılabilir.
9- SHAKE BÖLGESİNDE KREDİYLE KONUT ALAN DEPREM MAĞDURLARININ DURUMU NE OLACAK?
Kredi çeken vatandaşlar, konutları DASK ve konut sigortası kapsamında olduğu için kredi ödemesi yapmak zorunda kalmayacak. Ayrıca mağduriyet çerçevesinde hem DASK’ı hem de mal bedelini sigorta sisteminden alabilecekler. Onlar için hiçbir kayıp söz konusu olmayacak, en azından maddi olarak onları rahatlatacak bir durum oluşacaktır.
10- DEPREM ALTINDA KALAN ARAÇLARIN BEDELİ SİGORTA KARŞILANACAK MI?
Trafik sigortası varsa araç masrafları karşılanmayacaktır. Çünkü trafik sigortası karşı tarafa verilen zararlar için bir sorumluluk poliçesidir. Sigorta şirketlerinin bir sarsıntı durumunda zararı karşılayabilmesi için sigorta poliçesi olması kuraldır ancak deprem teminatının o sigortadan çıkarılmamış olması gerekir. Sigorta şirketlerine haber verilmelidir. Bu bildirimden sonra kayıt açılacak ve ardından ekspertiz işlemleri yapılacak ve sigortalıya hızlı bir şekilde ödeme yapılacaktır. Sarsıntı nedeniyle hasar gören aracın gerçeğe uygun değeri tam olarak ödenir. Hasarlıysa tamir edilir. Kısmi bir hasar varsa yani onarım varsa araçlar ilgili servislere götürülür ve onarım süreci başlar. Onarım sırasında vatandaşlarımızı mağdur etmemek adına ikame araç temin edilmektedir. Araç sahibi vefat etmiş olsa dahi ödemeler mirasçılarına yapılır ve miras beyanı yapıldıktan sonra sigorta şirketine başvuruda bulunularak ilgili tazminat talep edilebilir.
11- SAKİNLER OTURDUĞU BİNALARIN SARSILMAYA DAYANIKLI OLUP OLMADIĞINI ÖĞRENEBİLİR Mİ?
Tabii ki mümkün ve burada ilk akla gelen yol tapu belgeleri oluyor. Sitelerdeki dairelerin tapuları genel olarak kat mülkiyeti niteliğindedir. Kat mülkiyetine geçiş için birçok aşamadan ve denetimden geçmek gerekir. Kat mülkiyetine geçiş için en değerli kural “Yapı Kullanma Ruhsatı (İskan)” sahibi olmaktır. Bu belge, bir yapının ruhsat ve eklerine uygun olarak inşa edildiğini ve tamamlandığını belirtir; Bağımsız bölümlerin tapu kayıtlarını, türlerini, numaralarını, metrekarelerini, sınıflarını ve sahiplerini gösteren belgedir. Çünkü bu belge alınmadan önce tüm inşaat denetlenir ve yapı kontrol teknik raporu düzenlenir. Bu noktada uzman görüşü almakta fayda var. Binanın depreme dayanıklı olup olmadığı konusunda belediyelere ve üniversitelere danışılabilir. Yine Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yapı kontrol ve proje kontrolörlük belgelerine sahip ve İnşaat Mühendisleri Odası üyesi uzmanlar tarafından incelenebilir.
AVLANMAK. BURAK KONUTCU FLORYA HUKUK BÜROSU
